Slachtofferschap

Binnen dit onderzoeksprogramma kijken we naar oorzaken van slachtofferschap, wie slachtoffers zijn, waar en waarom ze slachtoffer worden, en naar de juridische en sociale gevolgen op korte en lange termijn. Het NSCR beoogt met dit programma een (inter)nationaal onderzoeks- en kenniscentrum op te bouwen op het terrein van slachtofferschap, in samenwerking met (inter)nationale universiteiten en veld- en belangenorganisaties.

Het onderzoek naar slachtofferschap gebeurt vanuit verschillende disciplines, zoals criminologie, psychologie, rechtswetenschappen, psychiatrie, geneeskunde, antropologie en filosofie. Omdat het onderzoek naar slachtofferschap tot op heden gefragmenteerd is, brengt het NSCR die verschillende disciplines samen. Zo dragen we bij aan verdere kennis en theorievorming over de verschillende facetten van slachtofferschap, zoals etiologie, preventie, interventies in de vorm van hulp- en dienstverlening aan slachtoffers, gevolgen en herstel. Naast slachtofferschap van criminaliteit richt het onderzoeksprogramma zich ook op slachtofferschap van ingrijpende gebeurtenissen zoals medische fouten, verkeersongevallen en oorlogsmisdaden.

Onderzoeksvragen rondom slachtofferschap

Het onderzoeksprogramma richt zich op vier onderzoeksvragen. Allereerst bestuderen we de prevalentie van slachtofferschap, zoals aard, frequentie en spreiding van slachtofferschap. Een tweede vraag speelt zich af rond de etiologie van slachtofferschap: lopen bepaalde mensen meer risico slachtoffer te worden en zijn bepaalde situaties of activiteiten meer risicovol? Wat zijn effectieve preventiemechanismen? Ten derde brengen we de reacties op slachtofferschap in kaart. Bijvoorbeeld door te onderzoeken of slachtofferrechten in de praktijk worden nageleefd, of interventies door slachtoffers als nuttig worden ervaren, in hoeverre praktijken rondom restorative justice bijdragen aan herstel, en in hoeverre civiele en collectieve schadevergoedingsprocedures het beoogde effect hebben. Tot slot doen we onderzoek naar de gevolgen van diverse vormen van slachtofferschap op korte en lange termijn.

Effecten van juridische en administratieve maatregelen

We bestuderen onder andere slachtoffers van (online) seksueel grensoverschrijdend gedrag, van huiselijk geweld en van cybercrime. Ook onderzoeken we de effecten van juridische en administratieve maatregelen. We doen onderzoek in Nederland, Europa en (post-)conflictgebieden, naar de impact van reparaties door internationale hoven op het leven van slachtoffers van internationale mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden, en de invloed daarop van transitional justice. Tot slot werken we aan projecten die zich richten op (collectieve) herstelmaatregelen en naar geïndividualiseerde peer group support.

Theorieën, data en methodes

Vanwege de diversiteit aan victimologisch onderzoek gebruiken we binnen de onderzoeksgroep verschillende theorieën, afkomstig uit verschillende disciplines. Zo wordt het needs-based model of reconciliation toegepast op het onderzoek naar herstelbemiddeling. Ook zijn er verschillende onderzoeken waarbinnen restorative justice onderzocht wordt. Daarnaast gebruiken we zowel klassieke victimologische theorieën zoals de ideal victim en revictimisatie, als de meer vernieuwende theorieen zoals viral justice en theorieën omtrent intergenerationele overdracht en hulpzoekgedrag. Binnen deze onderzoeksgroep wordt tot slot veel gebruikgemaakt van mixed-method onderzoek: combinaties van survey’s en interviews, maar ook registerdata, dossieranalyse, observaties en etnografisch onderzoek.

Programmaleider: Chantal van den Berg