Tactieken van uitbuiters om slachtoffers aan te zetten tot onvrijwillige prostitutie

Nederland heeft een liberaal systeem waarin zowel prostitutie, het houden van clubs, als het optreden als pooier onder bepaalde voorwaarden legaal zijn. Een deel van het sekswerk vindt vrijwillig plaats, een deel niet. Raamprostitutie is goed zichtbaar, maar de verschuiving naar het internet maakt sekswerk steeds minder goed controleerbaar. Vooral kwetsbare sekswerkers ondervinden daarvan de gevolgen.

Onderzoek rechterlijke uitspraken

Voor het onderzoek Tactieken die uitbuiters gebruiken om hun slachtoffers aan te zetten tot onvrijwillige prostitutie zijn vijftig rechterlijke uitspraken geanalyseerd waarin iemand werd veroordeeld voor mensenhandel in de seksindustrie. De onderzoekers gingen na welke tactieken mensenhandelaren gebruiken om het slachtoffer voor hen te laten werken. Hieruit bleek dat zij zich onder andere schuldig maken aan misbruik maken van de kwetsbare positie van slachtoffers, faciliteren, misleiden, controleren, bedreigen, fysiek geweld gebruiken en instructies geven.

Misbruik van kwetsbare positie slachtoffers

Mensenhandelaren maken vaak misbruik van de kwetsbare positie van het slachtoffer. Verschillende slachtoffers zaten bijvoorbeeld in een opvanghuis toen zij door een mensenhandelaar werden benaderd. Soms waren ze als kind al misbruikt. Sommige slachtoffers werden verslaafd gemaakt aan drugs. Hun telefoon of paspoort werden afgenomen. Sommige slachtoffers waren verstandelijk beperkt of spraken geen Nederlands. Slachtoffers hadden vaak al een veelheid aan persoonlijke problemen.

Samen een ‘team’ vormen

Misleiding van het slachtoffer komt ook regelmatig voor. De uitbuiter doet net of er een liefdesrelatie is en samen zullen ze een betere toekomst opbouwen. Het slachtoffer krijgt soms een tatoeage om te laten zien dat ze samen een ‘team’ vormen. De uitbuiter betaalt de reis en het verblijf van de sekswerker, maar dat moet vervolgens wel worden terugverdiend en daarom moet het slachtoffer veel klanten bedienen. De uitbuiter controleert vervolgens of de vrouw haar werk goed doet: haalt en brengt haar, informeert telefonisch hoe laat klanten komen en gaan, blijft in de buurt, neemt het geld in en telt de ongebruikte condooms.

Geweld en bedreiging

In sommige zaken wordt het slachtoffer mishandeld of een andere sekswerker wordt mishandeld in haar aanwezigheid. Soms worden het slachtoffer en haar kinderen met de dood bedreigd. De uitbuiter dreigt om filmpjes van seksuele handelingen naar haar familie te sturen of die familie iets aan te doen: ‘het pistool ligt al klaar’. Ook wordt gedreigd aan de politie te vertellen dat ze haar kinderen verwaarloost.

Voorkómen dat kwetsbare personen in prostitutie belanden

Voor mensenhandelaren is het belangrijk de schijn te wekken dat de prostitutie vrijwillig plaatsvindt. Ondanks dat uit eerder onderzoek blijkt dat klanten van prostituees goed op de hoogte zijn van signalen van uitbuiting, zijn ze meestal niet bereid om naar de politie te gaan. Uitbuiting komt daardoor vaak niet aan het licht. De illusie van vrijwilligheid bij gedwongen sekswerk wordt daarmee in stand gehouden. Het is daarom van groot belang om te voorkómen dat kwetsbare personen in de prostitutie belanden. Kennis over de gebruikte tactieken kan daarbij helpen.

Publicatiegegevens en verder lezen

• Uchelen, I. van & Malsch, M. (2023). Tactieken die uitbuiters gebruiken om hun slachtoffers aan te zetten tot onvrijwillige prostitutie. Proces, 1, 57-70.
• Malsch, M., Koolenbrander, A., Schoon, R. & Schotsman, M. (2021). Merkt de klant uitbuiting van de prostituee op? De verwachte effectiviteit van de wet die klanten strafbaar stelt bij gedwongen prostitutie. Nederlands Juristenblad, blog 3 maart 2021. https://www.njb.nl/blogs/klanten-gaan-uitbuiting-prostituee-niet-op-grote-schaal-melden/
• Malsch, M. (2023). Empirische onderbouwing genegeerd in neoliberale wetgeving. Sociale Vraagstukken, 20 februari 2023, https://www.socialevraagstukken.nl/empirische-onderbouwing-genegeerd-in-neoliberale-wetgeving/