Stay Home, Stay Safe?

Omvang, aard en ernst van huiselijk geweld tijdens en na de Coronacrisis

In 2020 startte het NSCR een tweejarig onderzoek naar huiselijk geweld tijdens de COVID-19-pandemie, gefinancieerd door ZonMw. In dit onderzoek werd nauw samengewerkt met Avans Hogeschool en maatschappelijke partners, zoals de verschillende Veilig Thuis-regio’s, het Landelijk Netwerk Veilig Thuis en de Blijf Groep. Met behulp van aanvullende financering heeft het NSCR ook de lange(re) termijneffecten van de coronamaatregelen op huiselijk geweld in Nederland onderzocht en de jaren na de coronacrisis (2022-2023) geanalyseerd. 

Huiselijk geweld en kindermishandeling zijn een veelomvattend en complex probleem. Jaarlijks komen bij Veilig Thuis-organisaties, de regionale advies- en meldpunten voor huiselijk geweld en kindermishandeling, ongeveer 131.000 meldingen binnen van huiselijk geweld. Hoewel slachtoffers direct contact kunnen opnemen met Veilig Thuis, worden er met name beroepsmatige meldingen gedaan op basis van de meldcode huiselijk geweld, door de politie (66%) of andere professionals (consultatiebureaus, scholen, hulpverleners). Slachtofferenquêtes suggereren dat het daadwerkelijke aantal gevallen van huiselijk geweld nog vele malen hoger ligt.

Systematisch onderzoek

Op het moment dat de eerste coronamaatregelen in Nederland werden aangekondigd, hebben NSCR-onderzoekers proberen te monitoren hoe hulpverleningsinstanties, meldingsinstanties en andere organisaties die te maken krijgen met (meldingen van) huiselijk geweld in hun dagelijkse praktijk hebben geanticipeerd op de maatregelen en welke veranderingen zij hebben waargenomen. Zodoende is dit onderzoek als een mondelinge uitvraag begonnen. Later is dit project, met behulp van de verschillende deelnemende instanties en de financiële steun van ZonMw, uitgegroeid tot een grootschalig systematisch onderzoek naar de prevalentie, aard en melders van huiselijk geweld voorafgaand en tijdens de coronapandemie.

In oktober 2023 is het project officieel afgerond, maar de betrokken onderzoekers werken nog door aan verschillende delen van het project. Het onderzoek laat geen toename in huiselijk geweldmeldingen zien tijdens de pandemie, ook niet tijdens lockdowns. Wel zijn buurtbewoners tijdens de eerste lockdown belangrijkere melders geweest (zie ook de factsheet). Daarnaast blijkt sociale isolatie altijd al een katalyserend mechanisme voor onveilige thuissituaties, wat is versterkt door de COVID-19 maatregelen. Het is dus mogelijk dat een stijging van huiselijk geweldincidenten niet zichtbaar wordt in de officiële registraties. Om te begrijpen of de pandemie specifieke bevolkingsgroepen kwetsbaarder heeft gemaakt voor betrokkenheid huiselijk geweld, zullen politiegegevens worden gekoppeld aan CBS-gegevens. Als blijkt dat de pandemie een onevenredige impact heeft gehad op kwetsbare groepen in de samenleving, is extra aandacht voor deze groepen geboden ten tijde van vergelijkbare of diverse crises.

Vervolgonderzoek door het NSCR

Met behulp van aanvullende financering door ZonMw heeft het NSCR óók de lange(re) termijneffecten van de coronamaatregelen op huiselijk geweld in Nederland onderzocht en de jaren na de coronacrisis (2022-2023) geanalyseerd. In november 2024 is dit onderzoek afgerond. Lees meer over dit vervolgonderzoek.

Bekijk ook deze publicaties:

• Onderzoeksrapport Twee jaar na de pandemie: Onderzoek naar de langetermijnimpact van COVID-19 op registraties van huiselijk geweld (2024)
• Factsheet Stay Home, Stay Safe? Wat weten we nu over huiselijk geweld tijdens de coronacrisis? (Uitkomsten kennismiddag 2023)
• Stay Home, Stay Safe? The Impact of the COVID-19 Restrictions on the Prevalence, Nature, and Type of Reporter of Domestic Violence in the Netherlands in Journal of Family Violence (2023)
• Stay home, stay safe? Pandemiespecifieke gevolgen voor adviesvragen bij Veilig Thuis in Tijdschrift voor Criminologie (2022)
• Stay home, stay safe? Huiselijk geweld tijdens de COVID-19-crisis in De Sociologie en de Pandemie: Inzichten en Vooruitblik na Twee Jaar Coronacrisis (2022)
• Burgers vanaf eerste lockdown belangrijkere melders huiselijk geweld (2021)
• Stay Home, Stay Safe? De gevolgen van COVID-19-maatregelen op huiselijk geweld in Nederland in Justitiële Verkenningen (2021)
• Interview van ZonMw met Veroni Eichelsheim en Anne Coomans: Wat doet corona met gezinnen? (2021?)
• Het NSCR onderzoekt huiselijk geweld tijdens de Coronacrisis (2020)

Meer informatie

Neem voor meer informatie over dit onderzoek contact op met projectleider Veroni Eichelsheim.

Direct naar:

• Resultaten
• Aanleiding, doelstelling en opzet van het onderzoek
• Methode van onderzoek
  • Meldingsgegevens Veilig Thuis
  • Tijdlijn
• Onderzoeksteam en betrokken instanties
• Vervolgonderzoek: Lange(re) termijn impact van de coronamaatregelen op huiselijk geweld