Onderzoek naar de invloed van detentie op het brein

De zogeheten 'executieve' functies van ons brein stellen ons in staat om ons leven te plannen, zelfstandig te functioneren en impulsief gedrag af te remmen. Door neuropsychologisch onderzoek is vast komen te staan dat wanneer mensen meer lichamelijke activiteiten ondernemen, cognitief uitgedaagd worden en veel sociaal contact hebben, hun executieve functies positief gestimuleerd worden.
Verarmde omgeving
De gevangenis is een prikkelarme omgeving. De meeste gedetineerden brengen niet alleen de nacht maar ook een groot deel van de dag liggend op hun bed door. En door een beperkt en vrijwel vaststaand dagprogramma is er nauwelijks keuzevrijheid en weinig sociaal contact. De vele uren die gedetineerden op bed doorbrengen kunnen bovendien slaapproblemen veroorzaken. Over slaapproblemen is weer bekend dat deze kunnen leiden tot meer agressie: uit een recent gepubliceerde pilotstudie bleek dat nachtelijke onrust bij gedetineerden inderdaad samenhangt met agitatie en agressie.
In het onderzoeksproject van promovendus Jesse Meijers, waarin NSCR en de VU samenwerken, wordt de invloed van de prikkelarme detentieomgeving op de hersenfuncties onderzocht. Gedetineerden worden zowel vlak na binnenkomst als drie maanden later neuropsychologisch getest.
Nachtelijke activiteit en agressie
Ten behoeve van de studie van NSCR en VU, die zich beperkte tot gedetineerden met een psychiatrische aandoening, droegen 19 gedetineerden dag en nacht gedurende 7 dagen een Actiwatch om het slaap-waakritme  te meten. Het gevangenispersoneel vulde observatielijsten in over het gedrag van de gedetineerden. De mate waarin gedetineerden ’s nachts actief waren bleek inderdaad samen te hangen met geagiteerd en agressief gedrag overdag. Hoe actiever gedetineerden ’s nachts waren, hoe geagiteerder en agressiever ze zich overdag gedroegen.
Prikkels aanbieden
Het is daarom goed denkbaar dat detentie onbedoeld een negatief effect heeft op een aantal functies die juist belangrijk zijn na detentie, zoals zelfredzaamheid en het kunnen onderdrukken van impulsen. Een dergelijk nadelige invloed zou eenvoudig opgelost kunnen worden, namelijk door gedetineerden meer prikkels aan te bieden. Dat zou niet alleen nachtelijke onrust en het aantal incidenten kunnen verminderen, maar ook de kans op recidive verlagen en daarmee de kans op succesvolle resocialisatie verhogen.
Vervolgonderzoek
In vervolgonderzoek zal nader gekeken worden naar het effect van prikkels en beweging. Daarin zal gedetineerden een hardloop-programma aangeboden worden. Zowel voor als na afloop van dit programma worden dan neuropsychologische tests bij hen afgenomen en de kwaliteit van het slapen gemeten.
Bronnen:
Meijers, J., Harte, J.M. & Scherder, F.V. (2015). Disturbed sleep as a risk factor for aggression in prisoners with a psychotic illness: a brief report. . DOI: 10.1080/1068316X.2015.1077246.
Meijers, J., Harte, J., Meynen, G., Cuijpers, P. (2015). Study protocol: The influence of running therapy on executive functions and sleep of prisoners [version 1; referees:2 approved] F1000Research, 4:152 (DOI:10.12688/f1000research.6469.1).
NB: F1000research is een Open Access journal dat een volledig transparant peer review proces hanteert. Niet alleen de reviews worden gepubliceerd maar ook eventuele verschillende versies van het manuscript.