Betere strafmotivering leidt tot meer begrip en meer acceptatie

Onbegrip over een vonnis ontstaat vaak omdat mensen de redenering van de rechter niet kunnen volgen. Het is hen niet duidelijk hoe de rechter tot de opgelegde straf komt. Het kan ook zijn dat mensen de redenering van de rechter om een bepaalde straf op te leggen wel goed volgen, maar dat zij het – weloverwogen – oneens zijn met de uitkomst van die redenering. Men accepteert het vonnis kortom niet.

Motivering van straf

Om het effect van een duidelijke strafmotivering te onderzoeken, legden de onderzoekers twee werkelijke (maar enigszins verkorte) vonnissen voor aan 235 zogenaamde leken. De éne zaak betrof een overval waarbij met een vuurwapen werd gedreigd, de andere een afpersing waarbij met geweld werd gedreigd. In beide gevallen werd de verdachte tot een lange gevangenisstraf – van 28 en 24 maanden – veroordeeld. In het eerste vonnis werd een duidelijke motivering van de straf gegeven door de rechter, in het tweede geval was juist sprake van een erg onduidelijke motivering.

Duidelijk motiveren helpt om onbegrip te bestrijden

Uit het onderzoek bleek dat een derde van de respondenten de redenering in het duidelijk gemotiveerde vonnis beter begrijpt en daardoor meer begrip heeft voor het vonnis, dan bij de redenering in het onduidelijke vonnis. Duidelijk motiveren helpt dus om onbegrip te bestrijden. Daarnaast bleek dat ook de acceptatie vooruitging als mensen het vonnis goed begrepen. Bijna de helft van de mensen vindt de straftoemeting in het goed gemotiveerde vonnis acceptabeler dan die in het slecht gemotiveerde vonnis.

Publicatiegegevens en verder lezen

Elffers, H., Ernst, E.M., & Klijn, A. (2021). Een motief om te motiveren? Het helpt! Betere strafmotivering leidt tot meer begrip en tot meer acceptatie. PROCES 100/5 309-321.

Lees meer over strafmotivering:

Hoe leg ik het uit aan de nabestaanden? Motivering van vrijspraken.
Waarom vinden burgers dat rechters te licht straffen?