Anti-vaccinatiegroepen op Telegram: structuur en ontwikkeling

Zowel offline als online was de pandemie en het vaccin een veel bediscussieerd onderwerp. De WHO waarschuwde voor de verspreiding van desinformatie en complotideeën omtrent het virus en het vaccin. Blootstelling hieraan zou tot gevolg kunnen hebben dat mensen twijfelen aan een vaccin wat de vaccinatiebereidheid kan verlagen.

Weinig tegengeluid en afwijkende meningen

Online zoeken mensen vaak naar anderen met dezelfde ideeën. Dit kan ervoor zorgen dat mensen weinig in aanraking komen met tegengeluid en afwijkende meningen, waardoor ze gesterkt worden in hun ideeën wat weer zou kunnen leiden tot radicalisering. In de context van de COVID-19-pandemie was het daarom belangrijk inzichtelijk te maken hoe online anti-vaccinatiegroepen zich ontwikkelden en hoe breed gedeeld het anti-vaccinatiesentiment was.

Telegram als databron

In het onderzoek The online structure and development of posting behaviour in Dutch anti-vaccination groups on Telegram is specifiek gekeken naar het Telegram-platform dat populair is voor het verspreiden van extreme ideeën, omdat het groepen niet modereert en de privacy en anonimiteit waarborgt. Voor het onderzoek zijn de (geanonimiseerde) tekstberichten van vijf publiek toegankelijke Nederlandstalige groepen gebruikt, waarin anti-vaccinatie het hoofdthema was. De data zijn verzameld in november 2021, de oudste groep bestond toen tien maanden en de jongste vier maanden. Om de structuur van de groepen te begrijpen, werd gekeken naar het totaal aantal leden en het aantal actieve leden, de tijd dat de groep online was, hoe snel leden op elkaar reageerden en naar de distributie van berichten: welk percentage berichten afkomstig was van één lid in de groep en hoe (on)gelijk die verdeling was. Daarnaast werd gekeken of er groepen konden worden gemaakt van leden die hetzelfde patroon in posten laten zien over tijd.

Klein aantal actieve leden domineert het gesprek binnen de groep

Uit het onderzoek blijkt dat sommige Telegram-groepen een groot publiek lijken te bereiken: de grootste groep had 2789 leden en de kleinste 705. De meeste leden participeren niet actief, maar ‘lurken’ voornamelijk: zij bekijken de berichten maar posten zelf niet. Een kleine minderheid van de actieve leden post het overgrote deel van de berichten: ongeveer 1% tot 7% van de leden domineert het gesprek. Zij zijn al vanaf het begin actief in de groep en posten regelmatig een bericht, en kunnen gezien worden als de ‘pioniers’ die de groep creëren en in stand houden. Het lijkt erop dat zij vooral informatie zenden naar de andere leden en niet per se interactie tussen leden initiëren.

Participatie neemt af over tijd

Het overgrote deel van de gebruikers participeert kort in de groepen: ze posten in meer of mindere mate en hun participatie neemt – al dan niet snel – af over tijd. Het zou kunnen dat zij interesse verliezen in de groep, zich verplaatsen naar niet-publieke groepen of juist naar andere, extremere platformen. Een groep gebruikers wiens participatie toenam over tijd was afwezig. Gebaseerd op post-gedrag zijn er dus geen aanwijzingen gevonden dat mensen radicaliseren binnen de bestudeerde publieke groepen. Toekomstig onderzoek moet uitwijzen of de inhoud van de informatie in deze anti-vaccinatiegroepen daadwerkelijk desinformatie bevat en eenzijdig is.

Publicatiegegevens en verder lezen

Schlette, A., van Prooijen, J.-W., Blokland, A., & Thijs, F. (2022). The online structure and development of posting behaviour in Dutch anti-vaccination groups on Telegram. New Media & Society, 0(0).