Conferentie Empirical Legal Studies: heden en horizon

Verslag van de conferentie

Op 13 december 2016 organiseerde het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) in het gebouw van de Hoge Raad in Den Haag de conferentie Empirical Legal Studies: heden en horizonIn totaal zestien sprekers hielden er een korte presentatie, onder het wakend oog van dagvoorzitter Catrien Bijleveld, directeur van het NSCR. Het programma was onderverdeeld in vier blokken: ‘Stand van zaken onderzoek’, ‘Interdisciplinaire samenwerking: complicaties en kansen’, ‘Stand van zaken onderwijs’ en ‘Rechtspraktijk & wetgeving: praktijktoepassing en wensen’. Sprekers Gijs van Dijck, Nieke Elbers, Ivo Giesen, Harald Merckelbach, Peter van der Laan, Monika Smit, Arno Akkermans, Hans Nelen, Bert Niemeijer, Ton Hol, Marijke Malsch, Frans van Dijk, Anneke van Dijk, Jaap Winter, Ybo Buruma en Fred Hammerstein leverden allen een bijdrage.
De conferentie was drukbezocht. Veel mensen uit de rechtspraktijk, zoals rechters, advocaten en OM-ers, woonden de conferentie bij. Daarnaast waren er hoogleraren en onderzoekers uit diverse disciplines. Er werd veel gebruikgemaakt van de gelegenheid om met elkaar te praten en ervaringen en ideeën uit te wisselen over de onderwerpen die aan de orde kwamen.
Verschillende sprekers merkten op dat je je als jurist zou moeten scholen in empirisch onderzoek. Dat geldt niet alleen voor jonge onderzoekers, maar ook voor de ervarener juristen. Tegenwoordig zijn veel gegevens eenvoudig beschikbaar, zoals vonnissen en arresten, en dat maakt empirisch onderzoek binnen de rechtspraktijk ook beter mogelijk. Er wordt dan ook in toenemende mate gebruikgemaakt van empirische data in de rechtspraktijk. Daarnaast is het van belang voor de jurist om het onderzoek uit andere disciplines te kunnen beoordelen. Een dichtgetimmerd juridisch betoog alléén overtuigt de rechter niet altijd meer. Er is daarnaast inzicht nodig in de effecten van wat juristen doen, en naar het waarheidsgehalte van de assumpties waar juristen van uitgaan. Daar ligt nog een belangrijke taak voor ELS-onderzoek.
De sprekers signaleerden een recente hausse in de aandacht voor Empirical Legal Studies (ELS). Er is steeds meer belangstelling onder juristen voor ELS. Vanuit de zaal werd gewaarschuwd dat ELS niet op een eigen eilandje moet gaan zitten, zoals in de Verenigde Staten lijkt te zijn gebeurd. Daarnaast zou het initiatief zich vooral ook op de inhoudelijke vragen moeten focussen, en niet alleen op de methoden van onderzoek. Sommige sprekers constateerden dat ondanks de huidige belangstelling voor ELS, de opleiding van de jurist zich steeds meer uitsluitend op de positiefrechtelijke vakken lijkt te richten. Vastgesteld werd dat dat niet wenselijk is en dat de opleiding breder moet. Je wilt geen ‘sloppy science’, dus juristen moeten leren om goed samen te werken met andere disciplines. De jurist van de toekomst moet kunnen reflecteren op de eigen rol.
In zijn slotbeschouwing stelde Fred Hammerstein, voorzitter van de Stuurgroep ELS, dat interdisciplinair onderzoek onvermijdelijk is. Een jurist zonder ‘plus’, dus zonder extra bagage in een ander discipline, kan tegenwoordig niet meer bestaan. De jurist die slechts leeft in zijn eigen, beperkte werkelijkheid is niet meer goed denkbaar. Tegelijkertijd constateerde hij dat de deelnemers aan de conferentie hiervan niet meer hoefden te worden overtuigd. Het komt dus aan op verbreding, buiten de kring van deelnemers aan de conferentie. Fred Hammerstein gaf, net als anderen tijdens de conferentie, aan dat hij was geschrokken van het feit dat er zoveel gebeurt op het gebied van het onderzoek dat niet door de rechtspraak wordt toegepast.
De nationale stimuleringsactie Empirical Legal Studies (ELS), in het kader waarvan de conferentie werd georganiseerd, is een initiatief van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
Meer lezen over de stimuleringsactie en vervolgstappen:
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='4857']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
De bijdragen van de sprekers zijn hieronder te vinden:

Stand van zaken onderzoek

Presentatie Gijs van Dijck (UM): Review ELS civiel recht, internationaal en nationaal
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='5031']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
Presentatie Nieke Elbers (NSCR): Review empirie in juridische proefschriften
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='5057']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
Presentatie Ivo Giesen (UU): Referent Stand van zaken onderzoek
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='4901']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]

Interdisciplinaire samenwerking: complicaties en kansen

Presentatie Harald Merckelbach (UM):
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='4913']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
Presentatie Monika Smit (WODC):
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='5029']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
Presentatie Arno Akkermans (VU): Referent Interdisciplinaire samenwerking
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='4905']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]

Stand van zaken onderwijs

Presentatie Hans Nelen (UM): wetenschap
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='5075']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]

Rechtspraktijk & wetgeving: praktijktoepassing en wensen

Presentatie Marijke Malsch (NSCR): Toepassing kennis in de praktijk
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='4909']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
Presentatie Frans van Dijk (Raad voor de rechtspraak): rechtspraak
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='5063']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
Presentatie Anneke van Dijk (ministerie V&J): wetgeving
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]
[wpdm_package id='5033']
[su_divider top="no" divider_color="#ededed" size="1"]