Longitudinaal etnografisch onderzoek naar geweld

Etnografisch onderzoek naar geweld is zelden zo ingericht dat mensen over lange tijd gevolgd worden. Meestal is het meer toeval dat in opeenvolgende perioden veldwerk kan worden gedaan, en één en hetzelfde fenomeen of dezelfde gemeenschap zo door de tijd gevolgd kan worden. Dergelijk longitudinaal etnografisch onderzoek is relatief nieuw en roept nieuwe methodische vragen op. Op 22 en 23 juni jl. organiseerde het NSCR een 2-daagse workshop over dit onderwerp: criminologen, antropologen en onderzoekers in aanverwante disciplines bespraken wat het longitudinale perspectief doet met hun onderzoeksvragen, de methoden die ze gebruiken, theoretische uitgangspunten, de kennis over geweld die het oplevert, en hoe de langdurige betrokkenheid bij het thema hen als wetenschappers en individuen vormt.
Een kleine greep uit de inhoudelijke bijdragen: Marie Lindegaard (NSCR) liet zien dat ‘oudere’ mannen uit de slums in Kaapstad, in tegenstelling tot de verwachting, meer betrokken raken bij geweld en criminaliteit. In de gepolariseerde context van Kaapstad zien zij zich gedwongen terug te keren naar het ghetto en hun criminaliteit neemt niet af bij stijgende leeftijd. Dennis Rodgers (UvA) bracht in kaart hoe in twintig jaar onderzoek naar gangs in Nicaragua de narratieven van zijn gesprekspartners over hun rol in de drugshandel veranderden. Robby Roks (EUR) vertelde over hoe hij in zijn langdurige onderzoek persoonlijk verwikkeld raakte met de Haagse straatbende The Crips. En Frank van Gemert (VU) liet zien hoe hij gaandeweg in zijn carrière steeds meer ‘sensorische’ onderzoeksmethoden ging gebruiken, door bijvoorbeeld zelf te gaan kickboksen.
De workshop leerde dat longitudinaal etnografisch onderzoek zowel momenten van verandering (events) als trage processen in kaart kan brengen. Daarnaast helpt dit soort onderzoek beter te identificeren welke factoren uiteindelijk doorslaggevend zijn voor sociale verandering, en welke minder prominent blijken. Het dwingt onderzoekers ook hun opgedane kennis steeds opnieuw ter discussie te stellen door de nieuwe inzichten over de tijd. Een bijzondere uitdaging is, juist omdat etnografische analyse zo sterk contextgebonden is, hoe veldwerkbevindingen uit verschillende perioden vergeleken kunnen worden. In het onderzoek van Jody Miller (Rutgers University) zijn de manieren waarop sekswerkers in Sri Lanka zich identificeren bijvoorbeeld zo veel veranderd over de tijd, dat categorieën van vroeger en nu niet makkelijk met elkaar te vergelijken zijn. Ook blijkt het opzetten van longitudinaal etnografisch onderzoek heikel: met de financieringsmogelijkheden voor onderzoek is het niet makkelijk om fondsen te verwerven voor vervolgstudies, zeker niet als de onderzoeksvraag en verwachte bevindingen nog open zijn.
De workshop werd georganiseerd door Lidewyde Berckmoes vanuit de NSCR onderzoeksclusters Intergenerationeel en Levensloop, in samenwerking met Marie Lindegaard (NSCR) en Dennis Rodgers (UvA). Er komt een vervolg in de vorm van een publicatie die alle inhoudelijke bijdragen bundelt.