Experiment discriminatie van ex-gedetineerden op de arbeids- en woningmarkt

Liever geen bajesklant? Een experiment naar discriminatie van ex-gedetineerden op de arbeids- en woningmarkt

Jaarlijks verlaten in Nederland zo’n 40.000 personen de gevangenis na het uitzitten van hun straf. Na hun vrijlating staan ex-gedetineerden voor de uitdaging de draad van hun leven weer op te pakken. Een plek om te wonen en een betaalde baan kunnen helpen om terugval in de criminaliteit te voorkomen. Maar lukt het ex-gedetineerden wel een woning en een baan te vinden, of zitten huurbazen en werkgevers niet op bajesklanten te wachten? Een experiment laat zien dat mannelijke sollicitanten met een detentieverleden niet vaker worden afgewezen dan mannelijke sollicitanten die nooit in de gevangenis hebben gezeten. Ex-gedetineerden wordt wel vaker een huurwoning in de vrije sector geweigerd.
De levensomstandigheden van ex-gedetineerden bij hun vertrek uit de gevangenis zijn belangrijke voorwaarden voor een succesvolle terugkeer in de maatschappij. Ex-gedetineerden die na vrijlating beschikken over een baan en een woning, vallen minder vaak in herhaling. Problemen bij het vinden van een baan of een woning kunnen dus een belangrijk obstakel vormen voor een geslaagde re-integratie en het voorkomen van herhaald crimineel gedrag.
Als ex-gedetineerden op grond van hun detentieverleden worden gediscrimineerd op de arbeids- en woning markt, verkleint een gevangenisverleden de kans op maatschappelijke integratie en vergroot het de kans op recidive. Veel gedetineerden verkeren echter al voordat ze de gevangenis in gaan in een slechte woon- en werksituatie, zodat tot nu toe onduidelijk was in hoeverre discriminatie op basis van detentieverleden een rol speelt in de slechte arbeids- en woningmarkt positie van ex-gedetineerden.
In twee veldexperimenten werd door  fictieve personen  gereageerd op 384 online vacatures en 231 online advertenties voor huurwoningen. Bij het solliciteren naar een baan bleek dat er geen sprake was van discriminatie op basis van detentieverleden. Wel ontvingen sollicitanten met een Nederlandse naam vaker een positieve reactie dan sollicitanten met een Arabische achternaam.
De resultaten voor het woningexperiment waren omgekeerd: ex-gedetineerden kregen minder vaak een positieve reactie dan personen zonder detentieverleden, terwijl een Nederlandse of Arabische achternaam geen verschil maakte.
Waarom ex-gedetineerden minder vaak een woning kregen aangeboden werd niet onderzocht. Mogelijk is een detentieverleden voor verhuurders een signaal voor een slechte economische positie en zijn zij bang dat bajesklanten hun huur niet kunnen betalen.

Meer informatie

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Anja Dirkzwager: +31 (0)20 598 5476 /5239 (secr.), adirkzwager@nscr.nl of Arjan Blokland: +31 (0)20 598 3946 /5239 (secr.), ablokland@nscr.nl

Publicatie

Dirkzwager, A., Blokland, A., Nannes, K. & Vroonland, M. (2015). Effecten van detentie op het vinden van werk en een woning: twee veldexperimenten. Tijdschrift voor Criminologie, 57, 1, 5-30.