Collectieve herstelmaatregelen in internationale rechtbanken en waarheidscommissies

De verdediging is ook te volgen via een livestream.

Het proefschrift richt zich op herstelmaatregelen naar aanleiding van de schade van massale wreedheden. Meer specifiek was het uitgangspunt de observatie dat het individuele recht op herstel steeds meer een collectief karakter heeft gekregen en dat er een groeiende erkenning is van collectieve herstelmaatregelen in het internationaal recht. Toch is er nog geen juridische definitie of kader voor collectieve herstelmaatregelen vastgesteld. Bax wil met haar onderzoek een dieper inzicht verwerven in (de ontwikkeling van) collectieve herstelmaatregelen en bijdragen aan het juridisch kader rondom collectief herstel.

Hoe worden collectieve herstelmaatregelen gedefinieerd en toegepast?

Concreet wordt met deze studie beoogd de rechtspraak te analyseren van het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens (IACtHR), het Internationaal Strafhof (ICC), het Cambodjatribunaal (hierna ECCC) en de rapporten van vijftien waarheidscommissies, om na te gaan hoe elk hof en elke waarheidscommissie collectieve herstelmaatregelen definiëren en toepassen, en welke redenering ten grondslag ligt aan een specifieke benadering van collectieve herstelmaatregelen. De analyse van de rechtspraak en de rapporten zijn op een systematische en uitgebreide manier uitgevoerd door middel van kwalitatieve inhoudsanalyse. Daarnaast zijn voor dit proefschrift een vergelijkende analyse tussen de waarheidscommissies, tussen de rechtbanken onderling en tussen de rechtbanken en waarheidscommissies uitgevoerd.

Verschillende modaliteiten van collectieve herstelmaatregelen

De geanalyseerde instellingen hebben te maken met een aantal identieke uitdagingen die inherent zijn aan massale wreedheden, zoals het grote aantal slachtoffers en de vaak onherstelbare schade. Ook zijn er uitdagingen die specifiek zijn voor de instelling, zoals hun mandaat. De rechtbanken en waarheidscommissies hebben verschillende benaderingen ontwikkeld om deze uitdagingen aan te gaan, wat heeft geleid tot verschillende definities en verschillende modaliteiten van collectieve herstelmaatregelen. De uitgevoerde herstelmaatregelen weerspiegelen dus de context waaruit zij voortkomen, waaronder het rechtsgebied (mensenrechtenwetgeving of internationaal strafrecht), hun mandaten, de omstandigheden van de zaak zelf en de beschikbare middelen.

Realistisch over feitelijke mogelijkheden voor zinvolle herstelmaatregelen

Hoewel het begrijpelijk is dat de verschillende contexten de beslissingen beïnvloeden, moeten de instellingen hierover transparant zijn en nagaan hoe de context van invloed is op de herstelmaatregelen die zij kunnen toekennen en die realistisch kunnen worden uitgevoerd. De gebruikte definities en maatregelen moeten vervolgens hierop worden aangepast. De instellingen moeten daarnaast transparant zijn over de veronderstellingen die aan de door hen opgelegde herstelmaatregelen ten grondslag liggen, en over de veronderstelde meerwaarde van herstelmaatregelen ten opzichte van ontwikkelingshulp. Landen en internationale organen die instellingen met een mandaat tot het opleggen van herstelmaatregelen oprichten, moeten tot slot realistisch zijn over de feitelijke mogelijkheden om zinvol herstel te verrichten.

Publicatiegegevens en verder lezen

Bax, M. (2023). The Development of Collective Reparations in International Courts and Truth Commissions. Tilburg University/NSCR.

Promotoren: prof. mr. dr. Rianne Letschert, prof. dr. Antony Pemberton en dr. Mijke de Waardt