Forensische rapportage: hetzelfde bewijs, andere conclusie

In veel strafzaken komen forensische rapporten aan de orde, bijvoorbeeld over vingerafdrukken, DNA-analyses, schoensporen of digitale sporen. Zulke rapporten dragen vaak beslissend bij aan het leveren van bewijs in een strafzaak. Deze technische rapporten zijn niet altijd eenvoudig te begrijpen. Aan het eind staat dan een conclusie als: De bevindingen van het dactyloscopisch onderzoek zijn 50.000 maal waarschijnlijker wanneer het dactyloscopisch sporenmateriaal afkomstig is van de verdachte, dan wanneer het afkomstig is van een willekeurige andere persoon. Kortom, geen gemakkelijk taalgebruik. In het werkveld wordt er verschillend gedacht over hoe zulke conclusies het best kunnen worden verwoord om misverstanden te voorkomen.

Professionals ondervraagd over interpretatie

In The interpretation of forensic conclusions by criminal justice professionals: The same evidence interpreted differently laten de onderzoekers zien dat de interpretatie van verschillend geformuleerde conclusies van één en hetzelfde forensische onderzoek nogal uiteen kunnen lopen.  Professionals uit het vak, zoals forensisch onderzoekers, rechercheurs, officieren van justitie, advocaten en rechters kregen drie rapporten over vingerafdrukken te lezen en vulden een vragenlijst in over wat zij concludeerden op grond van de rapporten. Wat er door de vingerafdrukexperts in deze rapporten wordt gevonden is identiek, maar de verwoording van de conclusie is verschillend. Het ging hierbij om een categorische conclusie, een verbaal uitgedrukte Likelihood Ratio en een numeriek uitgedrukte Likelihood Ratio.

Belang van gestandaardiseerde formulering

Uit het onderzoek blijkt dat verschillend geformuleerde uitspraken die door de deskundigen als equivalent bedoeld zijn, verschillend worden geïnterpreteerd. De lezers van deze rapportages menen zelf meestal de conclusies goed te begrijpen. Maar afhankelijk van de formulering van de conclusie lezen zij soms iets anders dan werd bedoeld. Ook achtten zij het bewijs – dat het spoor overeenkomt met de verdachte – sterker dan het daadwerkelijk was. De studie laat daarmee het belang zien van een begrijpelijke en gestandaardiseerde formulering in forensische rapportages.

Publicatiegegevens en verder lezen

Van Straalen, E.K., De Poot, C.J., Malsch, M. & Elffers, H. (2020). The interpretation of forensic conclusions by criminal justice professionals: The same evidence interpreted differently. Forensic Science International.

Het artikel is onderdeel van het proefschrift van Elmarije van Straalen, Hogeschool van Amsterdam en Vrije Universiteit.